|
Die Schlacht bei Altwilmsdorf (poln. Bitwa pod Starym Wielisławiem, tschech. Bitva u Staré Jesenice) fand während der Hussitenkriege statt. Sie wurde am 27. Dezember 1428 am Roten Berge bei Altwilmsdorf (Stary Wielisław) in der Grafschaft Glatz ausgetragen.
Vom Hummelschloss (Zamek Homole) aus, das die Hussiten besetzt hielten, unternahmen sie mehrere Einfälle in das Glatzer Land und nach Schlesien. Um gegen die Einfälle der Hussiten gerüstet zu sein, schloss der Münsterberger Herzog Johann I. bereits 1424 ein Bündnis mit dem Glatzer Landeshauptmann Puta d. J. von Častolowitz.
Nachdem das Hussitentum im Glatzer Land keine Anhänger fand und das Glatzer Dekanat sich weiterhin zur Alten Kirche und damit zum Zittauer Domkapitel bekannte, beabsichtigen die Hussiten, sich der Stadt Glatz zu bemächtigen. Zu diesem Zweck schlugen sie im Dezember 1428 ein Lager bei Altwilmsdorf auf. Daraufhin zog Johann von Münsterberg zusammen mit Puta d. J., dessen Schwiegervater Albrecht von Kolditz und Wenzel II. von Troppau mit ihren schlesischen und Glatzer Heeren nach Altwilmsdorf, um das Hussitenlager anzugreifen. Bei den nachfolgenden Kämpfen, in denen die Hussiten siegreich waren, wurden Johann von Münsterberg sowie etwa 400 seiner Mitkämpfer getötet.
Bild: Die Schlacht am Roten Berge, Robert Hauk (gemeinfrei, public domain), Gemälde im Besitz des Museums des Glatzer Landes, obraz w posiadaniu Muzeum Ziemi Kłodzkiej
Quelle: https://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_bei_Altwilmsdorf
Literatur: Arno Herzig, Małgorzata Ruchniewicz: Geschichte des Glatzer Landes (2006)
(bei Amazon kaufen:  https://amzn.to/3HePVbz)
Robert Hauk (geboren 1837 in Kaiserswalde/Lasówka bei Bad Reinerz/Duszniki-Zdrój, gestorben 1895 in Glatz/Kłodzko) war ein deutscher Maler und Autodidakt, von Beruf Förster, Teilnehmer am Preußisch-Österreichischen Krieg (1866) und am Deutsch-Französischen Krieg (1870-1871).
Er praktizierte hauptsächlich Porträt- und religiöse Malerei. Sein bekanntestes Werk ist die Schlacht am Roten Berg, das sich heute in der Sammlung des Museums des Glatzer Landes befindet. Das Gemälde entstand 1894 auf Wunsch des Priesters Ernst Mandel (Prälat, Großdechant 1889-1901) aus Niederhannsdorf (Jaszkowa Dolna). Zuvor führte der Autor des Gemäldes in Prag eine spezielle siebenjährige Archivstudie über die Rüstungen der Hussiten und Schlesischen Ritter durch.
Das 196 × 126 cm große Monumentalgemälde zeigt die Schlacht von Altwilmsdorf (auch bekannt als Schlacht am Roten Berg), die am 27. Dezember 1428 während der Hussitenkriege zwischen den Hussiten und den schlesischen Rittern stattfand.
Die von Hauk dargestellte Szene spielt sich kurz nach Sonnenuntergang auf der Nordseite des Roten Berges ab, zu einem Zeitpunkt, als sich die Waage bereits zugunsten der Hussiten unter der Führung von Wysso und Giera neigt, die die Schlacht im Zentrum des Tabor anführen. Vor der Karawane steht der Münsterberger Herzog Johann I., der Anführer der schlesischen Ritter (er starb in der Schlacht), umringt von den Hussiten. Auf der rechten Seite kommt ihm ein kleiner Trupp mit einer Fahne zu Hilfe, der von Niklas Zedlitz von Alzenau befehligt wird. Auf der linken Seite zieht sich ein Teil des schlesischen Heeres zurück, was von den Hussiten vereitelt wird. Hinter der Flotte befinden sich Hussiten in Reserve. Vorne steht Heinze von Stosch, Befehlshaber der Armeen von Breslau und Schweidnitz, links im Hintergrund Georg von Czettritz. Links im Hintergrund hat Robert Hauk einen Umriss des Tals des Flusses Glatzer Neisse (Nysa Kłodzka) und das Dorf Rengersdorf (Krosnowice) dargestellt.
Das Gemälde wurde von dem Geistlichen Ernst Mandel, dem ersten Besitzer, in Auftrag gegeben und finanziert. Nach seinem Tod im Jahr 1901 gelangte das Gemälde in den Besitz von Wilhelm Hohaus, Mandels Nachfolger auf dem Posten des Großdechanten, und nach dessen Tod wurde es von Friedrich Müller, dem Besitzer des Gutes in Soritsch (Zagórze) bei Glatz, ersteigert. Nach dem Zweiten Weltkrieg befand sich das Gemälde in den Räumen des Cepelia-Büros am Ring in Glatz (Kłodzko) und hing dort bis 1968, als es in die Sammlung des 1963 gegründeten Museum des Glatzer Landes überführt wurde.
Mit dem Tod des Johann von Münsterberg starb der piastische Zweig der Münsterberger Herzöge in männlicher Linie aus. Sein Herzogtum fiel als erledigtes Lehen an König Sigismund zurück, der es am 13. August 1429 seinem treuen Gefolgsmann Puta d. J. verpfändete.
Johanns Bestattungsort ist nicht bekannt. Zu seiner Ehre wurde an der vermuteten Stelle seines Todes ( 50.41450N 16.6092E auf OSM) eine Gedenkkapelle (sog. Hussitenkapelle) in Niederaltwilmsdorf errichtet. Um 1800 wurde sie vom damaligen Grundstückseigentümer neu erbaut und vergrößert, musste jedoch beim Bau der Eisenbahnverbindung von Glatz nach Rückers niedergerissen werden. In den Jahren 1904–1905 wurde sie vom Rittergutsbesitzer Carl Müller unmittelbar neben den Bahngleisen im Stil des Neobarock nach Plänen des Architekten Leo Schneider neu errichtet. Das Deckenfresko der Kapelle stammt vom Historienmaler Wilhelm von Wörndle; es stellt den Tod des Herzogs dar.
Quellen:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Hauk
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Czerwoną_Górą_(obraz_Roberta_Hauka)
https://de.wikipedia.org/wiki/Johann_I._(Münsterberg)
https://de.wikipedia.org/wiki/Stary_Wielisław
Polnische Quellen übersetzt mit www.DeepL.com/Translator
Hussitenkapelle in Niederaltwilmsdorf zum Gedenken an Herzog Johann von Münsterberg
Foto: Wietek (public domain) auf Wikimedia
Deckenfresko der Hussitenkapelle, das den Tod des Herzogs darstellt
Foto: phantasma1958 auf polska-org.pl
Christian Drescher
Die Heimatzeitung „Grafschafter Bote“ hat in ihrer Ausgabe
Nr. 3/2022 von März 2022 diesen Artikel abgedruckt.
Tłumaczenie na język polski:
Bitwa pod Czerwoną Górą koło Starego Wielisławia
27 grudnia 1428 r. książę Jan ziębicki (Herzog Johann I. von Münsterberg) zginął w wojnach husyckich
Bitwa pod Starym Wielisławiem (niem. Die Schlacht bei Altwilmsdorf, czes. Bitva u Staré Jesenice) miała miejsce podczas wojen husyckich. Została ona stoczona 27 grudnia 1428 r. pod Czerwoną Górą [Rote Berge] koło Starego Wielisławia (Altwilmsdorf) w Hrabstwie Kłodzkim (Grafschaft Glatz).
Z zamku Homole (Hummelschloss), który husyci okupowali, dokonali oni kilku najazdów na Ziemi Kłodzkiej (Glatzer Land) i na Śląsk. Aby przygotować się na najazdy husytów, książę ziębicki Jan już w 1424 r. zawarł sojusz ze starostą kłodzkim Putą III (Młodszym) z Czastolowic (cz. Půta III. Mladší z Častolovic, niem. Puta d. J. von Častolowitz).
Ponieważ husytyzm nie znalazł zwolenników w Ziemi Kłodzkiej, a dekanat kłodzki nadal wyznawał wierność Staremu Kościołowi, a więc i kapitule katedralnej w Żytawie (Zittauer Domkapitel), husyci zamierzali zająć miasto Kłodzko. W tym celu w grudniu 1428 r. rozbili obóz w pobliżu Starego Wielisławia. Wówczas Jan ziębicki wraz z Putą Młodszym, jego teściem Albrechtem z Koldic (Albrecht von Kolditz) i Wacławem II opawskim (Wenzel II von Troppau) ruszyli z wojskami śląskimi i kłodzkimi do Starego Wielisławia, aby zaatakować obóz husytów. W kolejnych walkach, w których zwyciężyli husyci, zginął Jan ziębicki i około 400 jego współtowarzyszy walki.
Obraz: Bitwa pod Czerwoną Górą, Robert Hauk (domena publiczna), obraz w posiadaniu Muzeum Ziemi Kłodzkiej
Źródło: https://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_bei_Altwilmsdorf
Literatura: Arno Herzig, Małgorzata Ruchniewicz: Geschichte des Glatzer Landes (2006) (Historia Ziemi Kłodzkiej)
(kup w Amazon: https://amzn.to/3HePVbz)
Robert Hauk ur. 1837 w Lasówce (Kaiserswalde) koło Dusznik-Zdroju (Bad Reinerz), zm. 1895 w Kłodzku - niemiecki malarz i samouk, z zawodu leśnik, uczestnik wojny prusko-austriackiej (1866) i wojny francusko-pruskiej (1870-1871).
Uprawiał głównie malarstwo portretowe i religijne. Jego najbardziej znanym dziełem jest Bitwa pod Czerwoną Górą, która obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Obraz powstał w 1894 r. na prośbę księdza Ernsta Mandla (prałata, wielkiego dziekana 1889-1901) z Jaszkowej Dolnej (Niederhannsdorf). Wcześniej autor obrazu przeprowadził w Pradze specjalne siedmioletnie badania archiwalne nad uzbrojeniem husytów i rycerzy śląskich.
Monumentalny obraz o wymiarach 196 × 126 cm przedstawia bitwę pod Starym Wielisławiem, zwaną też bitwą pod Czerwoną Górą, która rozegrała się 27 grudnia 1428 r. podczas wojen husyckich między husytami a rycerzami śląskimi.
Scena przedstawiona przez Hauka rozgrywa się krótko po zachodzie słońca po północnej stronie Czerwonej Góry, w czasie, gdy szala przechyla się już na korzyść husytów pod wodzą Wysso i Giery, którzy prowadzą bitwę w centrum taboru. Przed karawaną stoi książę Jan ziębicki, przywódca rycerstwa śląskiego (zginął w bitwie), otoczony przez husytów. Po prawej stronie z pomocą przychodzi mu mały oddział ze sztandarem, dowodzony przez Mikołaja Zedlitza z Alzenau (Niklas Zedlitz von Alzenau). Po lewej stronie część wojsk śląskich wycofuje się, co zostaje udaremnione przez husytów. Za taborem stoją husyci w rezerwie. Z przodu Heinze von Stosch, dowódca wojsk pod Wrocławiem (Breslau) i Świdnicą (Schweidnitz), w tle po lewej Georg von Czettritz. W lewym tle Robert Hauk ukazał zarys doliny Nysy Kłodzkiej i wsi Krosnowice (Rengersdorf). Obraz został zamówiony i sfinansowany przez duchownego Ernsta Mandela, pierwszego właściciela. Po jego śmierci w 1901 roku obraz znalazł się w posiadaniu Wilhelma Hohausa, następcy Mandla na stanowisku Wielkiego Dziekana, a po jego śmierci został zakupiony na aukcji przez Friedricha Müllera, właściciela majątku w Zagórzu (Soritsch) koło Kłodzka. Po II wojnie światowej obraz znajdował się w pomieszczeniach biura Cepelii na Placu Wolności (Ring) w Kłodzku i wisiał tam do 1968 roku, kiedy to został przekazany do zbiorów Muzeum Ziemi Kłodzkiej, założonego w 1963 roku.
Wraz ze śmiercią księcia Jana ziębickiego wygasła w linii męskiej piastowska gałąź książąt ziębickich. Jego księstwo powróciło do króla Zygmunta (Sigismund), który 13 sierpnia 1429 r. oddał je w lenno swemu wiernemu następcy Pucie Młodszemu.
Miejsce pochówku Jana nie jest znane. Na jego cześć w Starym Wielisławiu Dolnym (Niederaltwilmsdorf), w miejscu przypuszczalnej śmierci, wzniesiono kaplicę pamiątkową (tzw. kaplicę husycką) (50.41450N 16.6092E na OSM). Około 1800 r. została przebudowana i powiększona przez ówczesnego właściciela gruntów, ale musiała zostać rozebrana podczas budowy połączenia kolejowego z Kłodzka do Dusznik-Zdroju. W latach 1904-1905 została przebudowana przez właściciela dworu Carla Müllera tuż przy torach kolejowych w stylu neobarokowym według planów architekta Leo Schneidera. Fresk na suficie w kaplicy jest dziełem malarza historycznego Wilhelma von Wörndle; przedstawia śmierć księcia.
Fot. 1.
Bitwa pod Czerwoną Górą koło Starego Wielisławia
(Die Schlacht am Roten Berge bei Altwilmsdorf)
27 grudnia 1428 r.
(Obraz Roberta Hauka w Muzeum Ziemi Kłodzkiej)
Fot. 2.
Kaplica husycka w Starym Wielisławiu Dolnym
(Hussitenkapelle in Niederaltwilmsdorf)
upamiętniająca księcia Jana ziębickiego (Herzog Johann von Münsterberg).
Zdjęcie: Wietek (domena publiczna) na Wikimedia
Fot. 3.
Fresk sufitowy w Kaplicy Husyckiej w Starym Wielisławiu Dolnym
(Hussitenkapelle in Niederaltwilmsdorf)
przedstawiający śmierć księcia Jana ziębickiego (Herzog Johann von Münsterberg).
Zdjęcie: phantasma1958 na polska-org.pl
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Hauk
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Czerwoną_Górą_(obraz_Roberta_Hauka)
https://de.wikipedia.org/wiki/Johann_I._(Münsterberg)
https://de.wikipedia.org/wiki/Stary_Wielisław
Polskie źródła tłumaczone na miemiecki za pomocą www.DeepL.com/Translator
Christian Drescher
© 2021 by Dipl.-Ing. Christian Drescher, Wendeburg
Pierwsza wersja z dn. 27.12.2021, ostatnia aktualizacja dn. 28.12.2021.
Przetłumaczono z www.DeepL.com/Translator (wersja darmowa) + www.pons.de + własne poprawki i uzupełnienia.
William Charles Plebanek w grupie na Facebooku "Kłodzko przed rokiem 1945."
https://www.facebook.com/groups/731392673613343/posts/4840332592719310/
| 
Zurück zur Seite „Aktuelles“
Zurück zur Homepage