Aktuelle Nachrichten aus der Grafschaft Glatz

Tage der Befreiung am 8./9. Mai 1945
in der Grafschaft Glatz

Polskie tłumaczenie z uwagami – kliknij tutaj

Der 8. Mai 1945 wird allgemein als Tag der Befreiung vom Faschismus gefeiert, weil bei der bedingungslosen Kapitulation der deutschen Wehrmacht als Zeitpunkt für die Einstellung aller Kampfhandlungen in Europa der 8. Mai, 23:01 Uhr festgelegt wurde. Da es zu diesem Zeitpunkt auf Grund der Zeitzonen in Moskau bereits zwei Stunden später war, wird in der Sowjetunion und ihren Nachfolgestaaten (außer der Ukraine) der 9. Mai als Tag des Sieges begangen.
In der Grafschaft Glatz erfolgte die Befreiung vom Nationalsozialismus und damit das Ende des Zweiten Weltkrieg auch am 8. und 9. Mai 1945.

Landkarte der Oberschlesischen und Niederschlesien Operation von Anfang März bis 6. Mai 1945, bei denen die Rote Armee nördlich an der Grafschaft Glatz vorbei zog.

Die Einheiten der 1. Ukrainischen Front kämpften vom 8. Februar bis zum 6. Mai 1945 gegen die deutsche Heeresgruppe Mitte in Niederschlesien. Die deutschen Truppen in Breslau hatten am 6. Mai kapituliert, vier Tage nachdem die letzten Verteidiger Berlins die Waffen niedergelegt hatten. Es verblieben die Truppen des linken Flügels (31., 21. und 59. Armee) der 1. Ukrainischen Front gegenüber dem Riesengebirge vorerst an der Linie Reichenberg und nördlich des Glatzer Kessels in ihren Verteidigungsstellungen.

Landkarte der Prager Operation vom 6. bis zum 11. Mai 1945, bei der die 59. Armee durch die Grafschaft Glatz in Richtung Jaromir zog.

Die 59. Armee der 1. Front der Ukrainischen Armee rückte dann in der Prager Operation kampflos am Abend des 8. Mai und in der Nacht auf den 9. Mai 1945 von Nordosten in die Grafschaft Glatz vor und „besetzte“ am 9. Mai 1945 die Städte und Dörfer in der Grafschaft Glatz ohne jegliche Kampfhandlungen. Weiße Fahnen waren gehißt worden.
Prälat Dr. Franz Monse schrieb in der Chronik der katholischen Stadtpfarrkirche zu Glatz:

„9. Mai (Mittwoch) – Die Russen ziehen in Glatz ein, schon seit gestern abend!“

Am 8. und 9. Mai 1945 wurden auch die weiblichen Häftlinge aus den Nebenlagern des KZ Groß-Rosen in Grafenort und Ludwigsdorf von der Roten Armee befreit.
Stabschef der 59. Armee war Generalmajor Nikolai Kovalchuk.

Soldaten der Roten Armee am 9. Mai in Glatz
(Foto: Lev Vladimirovicz Prozorovsky, aus dem Archiv von Tomasz Gmerek)

Schließlich schloss die 1. Ukrainische Front unter Marschall Iwan Konew ihren Einsatz vom 6. bis zum 11. Mai 1945 mit der Prager Operation ab, als die Rote Armee im Rahmen der Prager Operation bis zum 11. Mai 1945 die deutsche Heeresgruppe Mitte im Raum östlich von Prag eingekesselte. Mit dieser letzten Schlacht des Zweiten Weltkriegs in Europa wurde der Krieg beendet.

Die 1. Ukrainische Front bestand jedoch nicht speziell aus Ukrainern, sondern aus Angehörigen verschiedener Völker der Sowjetunion (Russen, Ukrainer, Tschetschenen, Georgier usw.). Zu dieser Zeit operierte die 2. Polnische Armee als Teil der Front.

Dieses Bild zeigt eine Szene aus dem polnischen Spielfilm „Der erste Tag der Freiheit“ (Pierwszy dzień wolności) aus dem Jahre 1964, in der ein beschädigtes Militärfahrzeug der Deutschen Wehrmacht auf der Brücktorbrücke in Glatz steht. Im Hintergrund nähern sich Soldaten der Roten Armee.
Diese Szene hat sich in der Realität aber nicht ereignet.

Christian Drescher
in: Grafschafter Bote, 05/2025

Tłumaczenie artykułu autorstwa Christiana Dreschera, przewodniczącego obecnego niemieckiego Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego [Glatzer Gebirgs-Verein (GGV) Braunschweig e.V.] w Braunschweig, które kontynuuje tradycje przedwojennego Glatzer Gebirgsverein w Glatz/Kłodzku, oraz prowadzącego portal internetowy www.grafschaft-glatz.de, zatytułowanego
"Tage der Befreiung am 8./9. Mai 1945
in der Grafschaft Glatz"
opublikowanego w "Grafschafter Bote", 5/2025.

Uwaga: odnośniki do uwag tłumacza zaznaczone kolejnymi numerkami, jak ¹⁾.

Dni Wyzwolenia 8–9 maja 1945
w Hrabstwie Kłodzkim

8 maja 1945 roku powszechnie obchodzony jest jako Dzień Wyzwolenia od Faszyzmu [Tag der Befreiung vom Faschismus], ¹⁾ ponieważ bezwarunkowa kapitulacja niemieckiego Wehrmachtu ustaliła moment zaprzestania wszystkich działań wojennych w Europie na 8 maja, godz. 23:01. Ze względu na różnicę stref czasowych, w Moskwie była wtedy już godz. 01:01 następnego dnia, dlatego w Związku Radzieckim i jego państwach następczych (z wyjątkiem Ukrainy) 9 maja obchodzony jest jako Dzień Zwycięstwa [Tag des Sieges]
W Hrabstwie Kłodzkim wyzwolenie od narodowego socjalizmu [Befreiung vom Nationalsozialismus], ²⁾ a tym samym koniec II wojny światowej, nastąpiło również 8 i 9 maja 1945 roku.

Przebieg wydarzeń

Jednostki 1. Frontu Ukraińskiego toczyły walki od 8 lutego do 6 maja 1945 roku z niemiecką Grupą Armii „Środek“ (Heeresgruppe Mitte) na Dolnym Śląsku. Niemieckie wojska we Wrocławiu skapitulowały 6 maja, cztery dni po tym, jak ostatni obrońcy Berlina złożyli broń. Lewe skrzydło 1. Frontu Ukraińskiego (31., 21. i 59. Armia) pozostało początkowo na linii obronnej w rejonie Liberca (Reichenberg) i na północ od Kotliny Kłodzkiej, naprzeciw Karkonoszy.

59. Armia 1. Frontu Ukraińskiego wkroczyła następnie podczas operacji praskiej wieczorem 8 maja i w nocy z 8 na 9 maja 1945 roku do Hrabstwa Kłodzkiego od północnego wschodu, nie napotykając oporu. 9 maja 1945 roku „zajęła” miasta i wsie Hrabstwa Kłodzkiego bez żadnych walk. Wywieszono białe flagi.

Prałat dr Franz Monse zapisał w kronice katolickiego kościoła miejskiego w Kłodzku:

„9 maja (środa) – Rosjanie wkraczają do Kłodzka, już od wczorajszego wieczora!”

8 i 9 maja 1945 roku Armia Czerwona wyzwoliła również więźniarki z podobozów obozu koncentracyjnego Gross-Rosen w Gorzanowie (Grafenort) i Ludwikowicach Kłodzkich (Ludwigsdorf).
Szefem sztabu 59. Armii był generał major Nikołaj Kowalczuk.

Ostatecznie 1. Front Ukraiński pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa zakończył działania w dniach 6-11 maja 1945 roku operacją praską, podczas której Armia Czerwona okrążyła Grupę Armii „Środek” na wschód od Pragi. Ta ostatnia bitwa II wojny światowej w Europie zakończyła wojnę.

Warto zaznaczyć, że 1. Front Ukraiński nie składał się wyłącznie z Ukraińców, lecz z przedstawicieli różnych narodów ZSRR (Rosjan, Ukraińców, Czeczenów, Gruzinów itp.). W tym czasie w składzie frontu operowała również 2. Armia Wojska Polskiego.

Christian Drescher
w: „Grafschafter Bote”, 05/2025
Żródło: http://www.grafschaft-glatz.de/

Uwagi tłumacza:
¹⁾ Dzień Wyzwolenia od Faszyzmu - niem. Tag der Befreiung vom Faschismus - tak to święto nazywane jest w Niemczech.
Natomiast w Polsce obchodzimy ten dzień jako Dzień Zwycięstwa, w sensie Dzień Zwycięstwa nad hitlerowskimi czy też nazistowskimi Niemcami, czy też Dzień Zwycięstwa nad III Rzeszą. Wprawdzie w czasach głębokiego PRL-u oficjalna komunistyczna propaganda używała terminologii "faszystowskie Niemcy", czy "niemieccy faszyści", to obecnie w Polsce faszyzm kojarzy się raczej z faszystowskimi Włochami, natomiast hitlerowskie Niemcy kojarzą się nazizmem, inaczej narodowym socjalizmem.
(dzięki dla Marcina Kasperowicza za zwrócenie uwagi na tę różnicę)
²⁾ wyzwolenie od narodowego socjalizmu - niem. Befreiung vom Nationalsozialismus. Niemcy, z ich punktu widzenia, postrzegają dzień 8-9 maja jako Dzień Wyzwolenia od narodowego socjalizmu (nazizmu).